Noʻonoʻo o FEMA nā hoʻopā kaulike ʻāina i ka pono o Executive Order 12898.1 Alakaʻi ka kauoha hoʻokō ʻoihana aupuni e kuhi a hoʻoponopono mea hoʻeha loa kanaka olakino aiʻole mea hōʻeha ʻāina ma wahi ʻaʻohe waiwai ame wahi lahui liʻi. Pono na ʻOihana aupuni e hana kō lākou ʻano hana, kānāwai, ame ʻano hana e hoʻopa loa ka pono kino o kanaka aiʻole ka ʻāina a mai waiho kanaka aiʻole lahui aiʻole kanaka aiʻole lahui no ka mea o ko lakou lahui, waihoʻoluʻu ʻili, aiʻole ʻaina hanau.
Ano hana FEMA, mea noi, ame mea noi lalo apau loaa kekahi kuleana nui i ka hana ana o envioronmental justice i ka ʻike ana o ka loaʻa o wahi waiwai ʻole ame lahui liʻi i loko o kekahi wahi proposed project hoʻopa ke kokoke wa ke hiki. Ka wahi hoʻopa komo pu ia na wahi hana, ame wahi hoʻoko aiʻole ala lawe opala/hiki ke komo, koke, koke ʻole ame hoʻopa loaʻa nui, ame kekahi wahi ma waho ka wahi hana kokoke hiki ke hoʻopa ʻia mai ka hana noi ʻia. ʻae keia ka noʻonoʻo ana o hewa loa ka eha o ʻola kino kanaka ame ʻāina koke o ka loaʻa ana o ka oihana. Hoʻomau o FEMA e hoʻokō ka hōʻulu o ʻike kōkua e kōka mea noi ame mea noi lalo me ka pane o kaulike ʻāina ma loko ka hoʻomakaukau o ka hana ame ka hana ʻia.
Hoʻohana o FEMA ka wehwehe o ke Keʻena ʻAupuni Malama ʻĀina (EPA) o kaulike ʻāina: “Ka hoʻolauna pono ame hana hohonu o kanaka o lahui, waihoʻoluʻu ili, aina hanau, aiʻole waiwai apau me ke kupono o ke kukulu, hoʻohana ame hana ana o halawai, launa, palapala halawai aina. E hoʻohana ana o [kaulike ʻāina:] i ka wa e loaʻa i ka ala pono na hoʻomalu like mai na mea hoʻeha aina ame ola kino kanaka ame ano hiki ke komp like i ka ala hoʻohana koho i ka loaʻa o kekahi aina ola hiki ke ola, ʻaʻo, a hana”
1 inoa o ka palapala apau: Kauʻoha Hoʻokō 12898, Hana ʻAupuni ke kuhi kaulike ʻāina: ma nā nohona lāhui ʻiki a hana uku ʻole(1994).
Nā ʻAno Mea Makaʻuloa Paha
Loaʻa nā papahana kōkua i FEMA kēia ʻano pā i ka ola kānaka a me ola ʻāina, a hoʻomaka paha kēia ʻano mea makaʻuloa kaulike ʻāina:
- Malu a Olakino (like me nā hoʻohaumia ʻea makaʻuloa, pilo, nā ʻōnaewele kūkae, hana kulikuli, ā ʻōnini)
- Ka nani (like me nā loli o ka ʻano ʻike)
- Ka hoʻolauna (like me ka pilikino kuhi; ui pili i ka like o ka hoʻohana o ka ʻāina; hoʻohaʻalele i nā kaiāʻulu ua loaʻa mua; loli i ka maʻalahi o ka hele ʻai a/ā ka wahi noho o nā hale a lawelawe o nā mea kaiāulu; hoʻonui i ka paʻakaʻa; loaʻa paha i ka hoʻopā i nā kaiāulu ke ʻai i ka maʻamau i ka ia ʻiʻa, mea kanu, a holoholonā ahiu)
- Hoʻokele Waiwai (like me nā papahana ke loli i ka hiki ke loaʻa mai i ka hoʻolimalima)
Nā ʻAno Papahana Kākoʻo ʻia E FEMA ke Loaʻa Paha i ka Pilikia Kaulike ʻĀina
Pakuhi 1 lawe i nā ʻano o nā papahana maʻamau kākoʻo ʻia e FEMA ke loaʻa paha i nā pilikia aulike ʻāina me nā hoʻomakaukau ʻana i nā papahana ke hōʻemi, hoʻoliʻiliʻi, ā hōʻalo i ka hoʻopā ʻana i ka hopena nui a kaumaha i nā kaiāulu uku hana emi ā lāhui liʻi. Nā hopena koke, kokeʻole, a hoʻonui ʻia mai he papahani kuhi ʻia pono ke noʻonoʻo, huipū me nā papahana ke holomua ma ka wahi pono o ka papahana a me nā wahi maʻō loa aku.
Pakuhi 1: Nā ʻAno o Nā Papahana Maʻamau Kākoʻo ʻia e FEMA ke Loaʻa Paha i nā Pilikia Aulike ʻāina
| ʻAno Papahana | Papahana FEMA | Pilikia Aulike ʻĀina |
|---|---|---|
| Lawe aku i ka ʻōpala | Kōkua Aupuni | Nui o nā ala lawe aku holo maloko pono o ka kaiāulu ukuhana haʻa ā hapa ʻuku. |
| ʻĀʻā ʻōpala | Kōkua Aupuni, Kōkua Hoʻomalu Makaʻuloa | Ka ʻāʻā ʻana o ka ʻōpala loaʻa ke nui ma ka ʻaoʻao makani ka kaiāulu ukuhana haʻa ā hapa ʻuku. |
| Pāhono i nā ala | Kōkua Aupuni, Kōkua Hoʻomalu Makaʻuloa | Ke paʻa i nā ala a hoʻoholo nā kaʻa i ka kaiāulu ukuhana haʻa ā hapa ʻuku he nui. |
| Hoʻoneʻe i nā lawelawe aupuni (like me nā haukapila, hale kinai ahi, a me pāka) | Kōkua Aupuni, Kōkua Hoʻomalu Makaʻuloa | Loli i ka hoʻopā i ka ola ʻāina a ola kino mai ka hale lawelawe hoʻoneʻe ʻia (like me nā wahi hoʻohaumia ā palena i ka wahi ʻōmaʻomaʻo ke loaʻa) ā ka hōʻemi ʻana o ka loaʻa mai ʻana o ka lawelawe hoʻoneʻe ʻia. |
| Ka pane, hoʻoneʻe, hoʻopū ʻia o ka hale, ka ʻoihana ke loaʻa, nā kula aupuni | Kōkua Aupuni, Kōkua Hoʻomalu Makaʻuloa | I ka hoʻoneʻe ʻana i he wahi me nui o ka makaʻuloa i ka olakino a me olaʻāina (like me ka wahi hoʻohaumia ʻia, ā he wahi me ke ea pilo), ā hōʻemi o ka ʻala aʻe i ka hale lawelawe hoʻoneʻe ʻia. |
| Na Papahana Aʻe/ Hoʻomaikaʻi ʻia a me ke Kūkulu Hou, Pāhono kūkulu hou, Kūlulu i nā halekuʻi Kaʻaʻike | Kōkua Aupuni, Kōkua Hoʻomalu Makaʻuloa, Hoʻoholo Papahana Makana, Pani Wai Makaʻuloa Kiʻekiʻe Paha (HHPD) Papahana Makana | Oi aku i ka hoʻopā ʻino ʻāina a olakino mai ka hale hou ā pāhono ʻia |
| Nā wahi noho o nā hale hoʻomalu wā palena ʻia ā ke kūkulu hale kū mau | Kōkua Pilikino | Aia i ka wahi ke loaʻa mua ʻoi ʻaku o nā mea makaʻuloa i ka ʻāina ā olakino, haʻakoi i ka hoʻoneʻe/hoʻohaʻalele |
| Wai Hālana | Kōkua Hoʻomalu Makaʻuloa | ʻAla wai i ka wai hālana ke hoʻopā ke nui i nā kaiāulu ukuhana haʻa ā hapa ʻuku. |
Ke kuhi o FEMA he papahana hāpai ʻia ke loaʻa paha i ka pā ʻino ka nui i nā kaiāulu ukuhana haʻa ā hapa ʻuku, a laila hana pū o FEMA me ka mea noi a mea noi kaulua ke hoʻololi i ka ʻano o ka hana ke hoʻoponopono i ka hopena. A hoʻi, hana pū o FEMA me nā mea noi a mea noi kaulua ke ʻimi i ka ʻike lehulehu pili i ka papahana hapai ʻia ke loaʻa i ka ʻala hoʻoholo hoʻopiha i ka ʻia.
Hoʻoholo i ka Loina Aulike ʻĀina
Hoʻokahi ʻano papahana me ka mea paʻakīkī pili i ka aulike ʻāina ua ka lawe aku ʻana o ka ʻōpala mai ka wahi hoʻopā ʻia e ka hoʻopōʻino. Ma hope o ka Ahi Camp ma Kaleponi i 2018, ka Papahana Kōkua Aupuni hōʻoia me ka Hui Malama Moʻolelo a ʻĀina ka ʻala kālaka no ka wahi kāhua ʻōpala e hele ka nui ma loko o nā kaiāulu hana uku haʻa. Kūkākūkā ka hui Kōkua Aupuni me ka mea noi a me ka mea noi kaulua a kōkua ke koho kekahi wahi kāhua ʻē aʻe ke hiki ke loaʻa me nā ʻala like ʻole ke nui. Ua hoʻomalu kēia i ka hoʻopā ʻino i nā kānaka olakino (like me ka kulikuli, paʻakaʻa, a hoʻopilau) i ka lehulehu hana uku haʻa.
Hāhai o FEMA i ka Loina Kaulike ʻĀina
Hāhai o FEMA me ke Kauoha Hoʻokō 12898 no ka nānā hou ʻana i ka papahana hāpai ʻia ke kuhi i ka aia o nā laehulehu hana uku haʻa a/ā lāhui hapa aʻe ke hoʻopā ʻia paha e ka papahana. A laila noiʻi o FEMA i kēla lehulehu/kaiāulu ke loaʻa paha i ka hoʻopā ʻino kānaka olakino ā ola ʻāina keu ka hewa mai ka hoʻoholo ʻana o ka papahana.
Ke kuhi o FEMA o ka papahana hāpai manaʻo ʻia ke hoʻopā paha i ka hopena nui a hewa i nā kaiāulu ukuhana haʻa ā hapa ʻuku oi aku nā kaiaulu aʻe, PONO o FEMA ke:
- Noʻonoʻo i nā hana ke hōʻemi, kaʻakepa, a hōʻala kēlā hoʻopā.
- Hoʻokomo me nā kaiāulu hoʻopaha paha me ka noiʻi, hui pū me ka kuhi ʻana o nā hopena paha o nā ʻoihana kōkua.
- E noiʻi a nānā i nā pono a makemake o nā kaiāulu
E hana pū o FEMA paha me nā hui aupuni ʻē aʻe, mokuʻāina, āneʻi, nāki, nā aupuni kelikoli, a me ka lehulehu maʻamau ke loaʻa mai i ka ʻike pili i nā papahana hāpai manaʻo ʻia kōkua i FEMA.
Ke Keʻena Papahana ʻĀina a Malama Moʻolelo o FEMA (OEHP) a me ke Keʻena o ka Pono ʻAelike (OER) lawelawe i ka ʻano kōkua loiloi a alakaʻi i nā mahele o FEMA ame nā keʻena papahana a me nā mea loaʻa i ka mahele ʻē aʻe pili i ka aulike ʻāina ke hoʻopaʻa i ke kuhi ʻana a pane, ke pono, i ka hoʻopā nui loa ʻino i ka olakina kānaka ame ʻāina mai FEMA a me nā papahana kōkua ʻia e FEMA, loina, a oihana i nā lehulehu hapa ʻuku a hana uku emi. Ke loaʻa i ka ui aulike ʻāine ke haʻi o he papahana kōkua ʻia e FEMA ʻaʻole hāhai nei i nā kānāwai pono silvila, e hoʻoholo ka OER a hōaʻo ke hoʻoponopono i ka ui. Loaʻa he nui aʻe pili i ke Keʻena o ka Pono ʻAelike ma: https://www.fema.gov/about/offices/equal-rights/civil-rights.
Mea Pono a Kumuwaiwai Kaulike ʻĀina
Hui pū nei He Hoʻolaha Pelekina i ka Kauoha Hoʻokō 12898 koi pū nā keʻene aupuni ke hoʻopaʻa i nā papahana ā ʻoihana ke loaʻa mai nei i ke kōkua kālā aupuni ke hoʻopā ia i ka olakino kānaka ā ʻāina, ʻaolo pololei, ā mamuli o ka hoʻopaʻa ʻaelike ā mea ʻōnaehana aʻe, hoʻohana i ke koi, ka ʻano hana, ka loina ke hoʻokaʻawal mamuli o lāhui, ʻili, ʻāina hānau, hāhai Mokuna VI o ke Kānāwai Sivila Pono o 1964.
Ke hoʻomaka i ke kahua i ʻIanuali 2021, Ke Keʻena Biden-Harris hoʻolaha Kauoha Hoʻokō 13985, 14008, a me 14096 ke pane i ka nele pono ke loaʻa mai i ka aulike ʻāina a like ma ka aupuni holo okoʻa. Kēia Kauoha hoʻokō hou i ka hoʻoholo ʻana i nā hui aupuni ke hōʻikaika hou i kā lākou mana, hana, kumuwaiwai a ʻiʻini ke hoʻokō i ke kaulike ʻāina a hoʻonui i ke keʻena pelikikena hoʻopaʻa i ke kaulike ʻāina.
Ke aʻo hou pili i ke kaulike ʻāina, e kipa i kēia mau ʻaoʻao pūnaewele:
- Ka ʻaoʻao o ke Kaulike ʻĀina o Ke Keʻena Malama ʻĀina: https://www.epa.gov/environmentaljustice
- Ke Keʻena o ka Malama ʻĀina o EPA hoʻoholo i ka hana o ke Keʻena ke pane i nā mea pono o nā lehulehu makaʻuloa ke hoʻēmi i nā mea hewa nohona, hoʻonui i ka mea pono i ka ʻāina, a hana pū ke kūkulu i nā kaiāulu olapono a holomua a mau.
- Ka Papa ʻŌlelo Kaulike ʻĀina o ke Keʻena Malama ʻĀina 2020:: https://www.epa.gov/environmentaljustice/ej-2020-glossary
- Papa ʻŌlelo o nā hua ʻōlelo kaulike ʻāina, Pale Kaulike ʻĀina: EJSCREEN: https://www.epa.gov/ejscreen
- Ke pono hana palapalaʻāina kaulike ʻāina a pono hana pale pili i ka makaʻuloa lehulehu Papa Kuhi Makaʻuloa Lehulehu o ke Keʻena Malama ʻĀina: https://www.atsdr.cdc.gov/placeandhealth/svi/index.html
- Ke Kauwaena ke Kū i ka ʻŌmaʻimai a Malu nū hou helu papaʻinoa lehulehu noiʻi ke kuhi i ka makaʻuloa o nā ʻala helu lehulehu like ʻole a pau